Wat is de ziekte van Parkinson?

De ziekte van Parkinson is een aandoening aan de hersenen, waarbij bepaalde cellen in de hersenen afsterven. Deze cellen maken de stof ‘dopamine’ aan. Dopamine is noodzakelijk voor het controleren van lichaamsbewegingen.

Parkinson kan voorkomen bij jongere mensen, maar treedt meestal pas boven de 60 jaar op. De eerste, zichtbare symptomen van de ziekte van Parkinson zijn klachten als traagheid, stijfheid en trillen van de ledematen.

Klachten die regelmatig voorkomen:

Stijfheid
Trillen in rusthouding
Langzamer en minder bewegen
Schuifelend lopen met minder meebewegen van de armen
Verminderde gelaatsuitdrukking (maskergelaat)
Zachtere en monotone spraak
Kleiner handschrift
Moeite met fijne vingerbewegingen
Moeite met balans en coördinatie
Depressie
Geheugenstoornissen
Slaapstoornissen
Lage bloeddruk
Obstipatie

Het verloop

Parkinson is een ‘progressieve’ ziekte. Dat wil zeggen dat de klachten vaak geleidelijk beginnen en meestal na verloop van tijd toenemen. Natuurlijk gaat dit proces niet bij iedereen even snel en zijn de klachten met de juiste behandeling vaak redelijk te beheersen. Ook heeft niet iedereen dezelfde klachten.

De ziekte is als volgt in te delen, gebaseerd op de ernst van de klachten:
Stadium 1: zeer lichte klachten,symptomen treden op aan één kant van het lichaam.
Stadium 2: lichte klachten aan beide zijden van het lichaam,
er is geen sprake van evenwichtstoornissen.
Stadium 3: matige klachten, eerste tekenen van evenwichtstoornissen, patiënt functioneert zelfstandig, maar wordt enigszins beperkt in zijn activiteiten.
Stadium 4: ernstige klachten, hulp is nodig bij het uitvoeren van alledaagse activiteiten.
Stadium 5: zeer ernstige klachten, waarbij patiënt gebonden is aan bed of rolstoel.

Wat is de oorzaak?

Bij de ziekte van Parkinson sterven hersencellen, die de stof dopamine maken, af. Door het ontstane tekort aan dopamine heeft de patiënt zijn lichaamsbewegingen steeds minder goed onder controle. De oorzaak van het afsterven van de hersencellen is onbekend.

De ziekte van Parkinson valt onder het syndroom Parkinsonisme. Patiënten met secundair Parkinsonisme hebben vaak klachten die lijken te duiden op de ziekte van Parkinson, maar hier is wel een oorzaak aan te wijzen zoals bijvoorbeeld meerdere hersenbloedingen, te veel vocht in de hersenkamers, het gebruik van bepaalde medicijnen, vergiftigingen, infecties of een andere neurologische aandoening.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Er zijn geen specifieke testen om de ziekte van Parkinson aan te tonen. De arts stelt de diagnose op basis van de klachten en een uitgebreid lichamelijk onderzoek. Eventueel wordt met behulp van een CT-scan van de hersenen aan aantal oorzaken van secundair Parkinsonisme uitgesloten. Met behulp van een PET (positron emission tomography)-scan kan het tekort aan dopamine in de hersenen bevestigd worden.

Hoe wordt de ziekte van Parkinson behandeld?

De ziekte van Parkinson is niet te genezen en de behandeling is dan ook gericht op het verminderen en verlichten van de klachten. Meestal start de behandeling met medicijnen en daarnaast eventueel oefeningen om de lichaamscoördinatie zoveel mogelijk te stimuleren.

Om een optimaal resultaat te bereiken met zo min mogelijk bijwerkingen wordt meestal een combinatie van medicijnen gegeven.

In Nederland verkrijgbare medicijnen

Sinemet®, Madopar® (werkzame stof levodopa):
deze stof wordt in de hersenen omgezet in dopamine en vult zo het tekort aan dopamine weer aan.

Comtan® (werkzame stof entacapone):
deze stof remt de afbraak van levodopa en maakt deze behandeling zo effectiever (altijd in combinatie met Sinemet® of Madopar®).

Artane®, Akineton® (werkzame stof anticholinergica):
deze medicijnen helpen de verstoorde balans tussen de stof acetylcholine en dopamine in de hersenen te herstellen, waardoor met name het trillen van de ledematen vermindert.

Symmetrel® (werkzame stof amantadine):
wordt vaak gebruikt in een vroeg stadium van de ziekte of in combinatie met andere middelen.

Eldepryl® (werkzame stof selegiline):
voorkomt de afbraak van dopamine, wordt vaak in een vroeg stadium van de ziekte gebruikt of in combinatie met andere middelen.

Dopamine receptor agonisten (Parlodel® , Permax®, Requip®, Sifrol®):
deze medicijnen lijken op de natuurlijke stof dopamine en worden soms in de eerste fase van de ziekte voorgeschreven, of later in combinatie met levodopa.

Als de behandeling met medicijnen niet afdoende effect (meer) heeft, wordt operatieve behandeling soms overwogen.

Bron: Novartis Nederland